U bva tshe ha thoma muvhuso washu wa demokirasi, tshiṅwe tsha tshipikwa tshi hulwane tsha lushaka lwashu ho vha u alusa tswikelo kha muthu muṅwe na muṅwe, nga maanḓa kha zwigwada zwa vhathu vhane vha sa fariwe zwavhiḓi sa vhathu vha vhaholefhali.
Ṋamusi, kha shango ḽa Afrika Tshipembe ḽa demokirasi, pfanelo dza vhathu vha vhaholefhali dzo tsireledzea, u bveledzwa na u khwinifhadzwa hu tshi tevhedzwa mulayo na Ndayotewa, zwine zwa ita uri hu sa vhe na tshikhala tsha zwiito zwa u khethululwa kha zwigwada zwoṱhe zwa vhathu.
Musi milayo yashu na mbekanyamaitele zwo khwinifhedzwa u itela u bveledza vhathu vha vhaholefhali, a zwo ngo tea u tou dzhiwa fhedzi sa mafhungo ane a tea u tevhedzwa nga vha sekithara ya phuraivethe na ya muvhuso.
Ndinganyele kha vhathu vha vhaholefhali i tea u vha zwithu zwine vha zwivhona kha matshilo avho ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe u itela u bveledza tshakundo ya zwa matshilisano zwine zwa ḓo ita uri vhathu vha vhaholefhali vha kone u shela mulenzhe kha nyaluwo ya ikonomi ya zwa matshilisano ya shango na mvelaphanḓa.
Musi ri tshi khou thoma Ṅwedzi wa u Tsivhudza nga ha Pfanelo dza Vhaholefhali u bva nga ḽa 3 Lara u swika ḽa 3 Nyendavhusiku, ndi tshifhinga tsha u sedzulusa uri ri nga itani uri ri khwinifhadze pfanelo dza vhathu vha vhaholefhali khathihi na u vhona uri huna ṱhanganelano na vhathu vha vhaholefhali kha masia oṱhe zwitshavhani zwashu.
Muvhuso u dzulela u khwaṱhisa vhuḓikumedzeli hawo kha u alusa na u khwinisa matshilo a vhathu vha vhaholefhali. U bveledza zwa u dzhenela tshoṱhe nga vhathu vha vhaholefhali, fhethu ha nnyi na nnyi hu khou bveledzwa nga nḓila ine ha vha na tshomedzo dzo teaho dzine dza tea u shumiswa nga vhathu vha vhaholefhali, sa tshumbo fhethu hune ha kona u tshimbila zwavhuḓi zwidulo zwa malinga zwa u endedza vhathu vha vhaholefhali (wheelchair).
Vhupo uvhu vhu khwinisa vhunzani ha matshilo a vhathu vha vhaholefhali nga kha u bveledza zwa vhudzhenela kana u shela mulenzhe na u khwinisa tswikelo. Hezwi zwi tikedza zwipikwa zwa muvhuso zwa vhuthihi ha vhadzulapo khathihi na u bveledza pfanelo dza vhathu vha vhaholefhali.
Zwa u ḓivhadzwa zwenezwino ha Luambo lwa Tswayo lwa Afrika Tshipembe (SASL) sa luambo lwa vhu12 lwa tshiofisi ndi u dzhia ḽiga ḽa ndeme vhukuma kha zwa u ṱalukanya pfanelo dza vhathu vha madzinganḓevhe kana vhathu vhane vha vha na thaidzo ya u pfa.
Nga kha u rwela ṱari lwa mulayo SASL, ṱhoḓea dza luambo dza vhathu vhane vha vha na thaidzo dza u pfa dzo swikelwa, zwine zwa khou thusa uri vha kone u swikela zwikhala zwa ikonomi na zwa ngudo. Zwiṅwe hafhu, zwi thusa uri vha kone u wana tsireledzo yo linganaho na u vhuelwa kha zwa mulayo.
Zwa u guda na u funza vhana vhane vha vha na thaidzo dza u pfa zwi khou itwa nga kha u shumisa luambo lwa tswayo nga vha Muhasho wa Pfunzo dza Mutheo. Maga aya a khou thusa u maanḓafhadza na u lugisela havha vhana uri vha kone u bveledza matshilo avho musi ho sedzwa nyimele dzavho.
Muvhuso u khou shuma wo sedza u bveledza zwikhala zwa ikonomi u tshi itela vhaholefhali uri vha kone u shela mulenzhe kha ikonomi khathihi na uri vha kone u ḓi shumela na miṱa yavho. Hezwi zwikhala zwa ikonomi zwi dovha hafhu zwa vha ṋea mafulufulu a u ḓi bveledza.
Muhasho wa zwa Vhafumakadzi, Vhaswa na Vhuholefhali na Muhasho wa zwa Vhulimi, Mbuedzedzo ya Mavu na Mveledziso ya Mahayani i khou shumisana u itela u ṱavhanyisa zwa u katelwa ha vhafumakadzi, vhaswa na vhaholefhali kha sekithara ya zwa vhulimi.
Magavhelo a vhathu vha vhaholefhali a SASSA a khou konisa vhaholefhali uri vha tshile matshilo a ṱhanganelano na vhaṅwe vhathu zwitshavhani.
Musi muvhuso u kati na u khwinisa tswikelo kha vhathu vha vhaholefhali, ri khou ṱuṱuwedza madzangano, Madzangano a si a Vhubindudzi na vhashumela mupo uri vha shumisane na riṋe u itela u bveledza vhupo vhune ha leludza matshilo a vhathu vha vhaholefhali.
Hezwi zwi katela fhethu hune ha vha na nḓila dza u tshimbila zwidulo zwa malinga zwa u endedza vhaholefhali, zwishumiswa zwine zwa thusa vhaholefhali, u vhumbekanya zwileludzi zwa luambo lwa tswayo u itela vhathu vha madzinganḓevhe na matheriaḽa a buraiḽi u itela vhathu vha mabofu.
Muthu muṅwe na muṅwe a nga shela mulenzhe kha u thusa u khwinisa matshilo a vhathu vha vhaholefhali. Zwi nga kha ḓi vha nga kha u thusa muholefhali musi vho ṱangana nae nḓilani, nga u ḓinekedzela nga zwanḓa hu dzulaho vhathu vha vhaholefhali kana nga u tou guda luambo lwa tswayo.
Nyito dzashu dzi ṱuṱuwedzwa nga Phresidennde wa kale Vho Nelson Mandela vhe vha vha muambeli wa pfanelo dza vhathu vha vhaholefhali. Vho Madiba vho amba uri: “Afrika Tshipembe ḽiswa ḽine ra khou ḽi fhaṱa ḽi tea u vha na zwikhala zwi swikeleaho nahone ḽivhe ḽo vuleaho kha roṱhe... Nga u ita zwenezwo fhedzi ndi hone pfanelo dza vhathu vha vhaholefhali kha zwa u wana zwikhala zwi linganaho zwi tshi ḓo kona u bvelela”
Musi ro ḓi tshimbila lwendo lu lapfu vhukuma kha zwa u fhelisa mikaṋo ya tswikelo na madzhenele hu tshi itelwa vhathu vha vhaholefhali, hu tshee na zwithu zwinzhi zwine zwa khou tea u bveledzwa u itela uri mafhungo a zwa vhuholefhali avhe a dzhielwaho nṱha zwitshavhani. Nga kha u farisana roṱhe ri nga kona u khwinisa hafhu demokirasi yashu nga kha u khwinisa tswikelo u itela muthu muṅwe na muṅwe, nga maanḓa zwigwada zwi sa fariwi zwavhuḓi sa vhathu vha vhaholefhali.